09964477583
تصویرگری کتاب آموزشی، باید ها و نبایدها
استفاده از تصویر برای انتقال مفاهیم آموزشی از دیرباز یکی از روش های موثر برای آموزش بوده است. تصویرگری در کتاب آموزشی علاوه بر تحریک حس بینایی، موجب بروز انگیزه بیشتر برای یادگیری و ثبت تصاویر در حافظه و تسریع در فرآیند یادگیری خواهد شد.
کودکان تصاویر را مانند کلمات می خوانند و برای خودشان مفهوم می آفرینند
نمونه کارهای کتاب کودک و نوجوان تصویرگران خلاق الوتصویرگر در اینصفحه
تصویرسازی آموزشی چست؟
موضوعات، مفاهیم، ارتباطات، ارزش ها، اشیا و شخصیت ها به صورت دو بعدی یا سه بعدی به صورت عکس، نقاشی، نقشه ، طرح، جدول و نمودار و کلاژ می تواند جهت تسریع در فرایند یادگیری در کتب آموزشی آورده شود.
اهمیت تصویرگری در کتب آموزشی
- جذاب و دلنشین ساختن اثر برای مخاطب
- کمک به درک بیشتر مفاهیم
- عینی و محسوس کردن موضوع
- کمک به ثبت نوشته با موضوع در ذهن مخاطب
- برانگیختن کنجکاوی مخاطب در درک رابطه های میان اجزای هر تصویر و رابطه میان نوشته و تصویر
- کمک به پرورش قوه تخیل مخاطب
- تقویت روحیه شاعرانه مخاطب
- تقویت تمایلات هنری مخاطب
- تشویق مخاطب به مطالعه و راهنمایی غیرمستقیم او در استفاده صحیح از اوقات فراغت
داشتن نگاه علمی و هدفمند در تصویرگری متون آموزشی
در تصویرگری متون علمی، عنصر خیال باید در خدمت نگاه علمی و آموزشی باشد. در واقع تخیل تصویرگر تا جایی می تواند در تصویرسازی متون علمی و آموزشی دخیل باشد که خدشه ای بر واقعیت های علمی و آموزشی متن ایجاد نکند.
در واقع عنصر خیال در تصویرگری کتب آموزشی باید پیرو نگرش علمی و آموزشی متن باشد.
اهمیت هماهنگی متن با تصویر در تصویرگری کتاب آموزشی
در تصویرگری کتاب آموزشی ، تصویرگر باید به کمک مولف مفاهیم اساسی هر متن را جست و جو کند و بر اساس آن تصویرسازی را انجام دهد.
اهمیت توجه به نیاز مخاطب و همخوانی تصایر با سطح درک و یادگیری گروه سنی هدف در تصویرگری کتاب آموزشی
در تصویرگری کتاب آموزشی توجه به این نکته که نیاز ها و علایق دانش آموزان در گروه های سنی مختلف با هم متفاوت است امری ضروری است.
تصاویر زیبا و پرکار اما نامتناسب با گروه سنی کودک ارزش آموزشی کمتری دارند.
برای مثال حس بینایی کودکان پیش دبستانی هنوز از مهارت لازم برای تشخیص تمام امواج نوری مثل طول موج های مربوط به رنگ های آبی برخوردار نیست.
در تصویرسازی برای کودکان پیش دبستانی باید دقت شود تا جای ممکن از رنگ های آبی کمتر استفاده شود
علم عصب شناسی بیان کرده که چشم انسان اول رنگ زرد و بعد رنگ قرمز و درآخر رنگ آبی را تشخیص می دهد.
توجه به اصل پيوند محيطي و مكاني در تصویرسازی کتاب آموزشی
مسكن و لباس انسان ها در محيط هاي گوناگون متفاوت است.
جانوران و گياهان بيابان هاي ايران، صحراي آفريقا، بيابان هاي آريزونا در آمريكا و صحراي اتاكاما در شيلي با هم متفاوت هستند. براي مثال، اگر هدف نمايش جانوران، گياهان و مسكن انسان ها در مناطق استوايي باشد، نمي توان جانوران مناطق استوايي و معتدله، و گياهان پهن برگ و سوزني برگ را در يك تصوير همراه با هم نمايش داد
رعايت اصل پيوند محيطي و مكاني در تصویرگری کتاب آموزشی موجب معني دار بودن تصوير و درك ارتباطات محيطي پديده ها مي شود.
اصل رابطه ی تصویر با معیارهای اندازه گیری در تصویرگری کتاب آموزشی
عناصر بصری می توانند روی یکدیگر تاثیر بگذارند. یکی از مهم ترین عوامل در این زمینه مقیاس های اندازه گیری است.
بزرگی و کوچکی، بلندی و کوتاهی؛ وسعت و باریکی و سایر نسبت ها تنها با مقایسه اشیا با یکدیگر در تصویر قابل درک است.
مثلا در یک تصویر آموزشی درک اندازه واقعی یک آبشار با انسان سواربر اسبی که در کنار آن قرار گرفته نمود پیدا می کند.
رابطه تصویر با معیارهای کادر بندی در تصویرگری مفاهیم آموزشی
انتخاب کادر مناسب مخاطب را از سرگردانی نجات می دهد زیرا کادر، معیاری برای ارزیابی روابط بین اجزای تشکیل دهنده یک تصویر است.
کادر افقی احساس سکون، عمق و سری و آرامش و کارد عمودی احساس جنبش، نزدیکی، گرمی و هیجان را القا می کند
یا برای مثال اگر سوژه ای در وسط کادر قرار بگیرد بر اثر فشار کادرف کوچک تر از حد معمول به نظر می آید.
یا سوژه هایی که لبه کادر رو لمس می کنند میل به خارج شدن از چارچوب کادر را نشان می دهند.
اصل فاصله مطلوب در تصویرسازی کتاب های آموزشی
براي اين كه تصويري به خوبي ديده شود، فاصله ي بين چشم و تصوير باید با دو برابر قطر تصوير برابر باشد. از آن جا كه فاصله ي مطلوب ديدن حدود 30 سانتي متر است، ابعاد تصويرهاي آموزشي بهتر است 12×9 باشد که با قطر 15 سانتي متري، با دانش آموزان راحت تر ارتباط بصري برقرارمي كند.
اصل برانگيختن ذوق هنري در فراگيران با خلاقیت در تصویرسازی کتب آموزشی
در تصويرگري براي كودكان، ابتدا بايد به طراحي تصاوير نزديك به ذهن آنان توجه كرد. سپس به ارائه ي تصاوير پيچيده تر و متنوع تر پرداخت.
تنوع تصوير، در كتاب هاي آموزشي مهم است؛ زيرا كتاب آموزشي بايد بتواند ذوق هنري را در دانش آموزان نقاط گوناگون كشور تقويت كند.
توجه به روش هاي متنوع تصويرگري، براي مثال نگاه طنزآميز به تصوير، می تواند برای کودک جذاب و سرگرم کننده باشد و با آموزشی كتاب را افزايش دهد .
استفاده از ريزنقشها، مانند حيوانات و تصاوير خنده دار و يا گل ها براي رفع خستگي و تقويت ذوق هنري و تخيل در مخاطبان دوره ي دبستاني لازم است.
اصل استفاده به جا از تصوير یا نقاشی در کتاب آموزشی
هر نوع تصويري براي بيان هر پيامي مناسب نيست.
براي مثال، در نمايش پديده های جغرافيايی، نظير چشم انداز جغرافيايی يك مكان و يا يك خانه ی روستايی در برنج زارهای شمال ايران، عكس بهتر از نقاشی است و يا در آموزش موضوعات دينی، طراحی و نقاشی بهتر از عكس است.
اصل تصویرگری کتاب آموزشی مبتنی بر تحقیق و پژوهش
در تصويرسازی، به ويژه تصويرسازی علمی، تصويرگر نيازمند جمع آوری و استفاده از مدارك و شواهد است. اين كار را می توان به كمك متخصص موضوعی انجام داد.
براي مثال، در نمايش لباس اقوامي كه در گذشته زندگي مي كرده اند و يا زندگي مردم نخستين، نيازمند تحقيق جزءبه جزء در زندگي آنان هستيم. اين كار، با همكاري يك مورخ امكان پذير است.
دراین مقاله سعی کردیم که نکات مهمی را در تصویرگری کتاب آموزشی برای شما عزیزان بیان کنیم و البته بسیاری از نکات مهم دیگر نیز باقی مانده که سعی خواهد شد در مقالات آتی حتما به آن بپردازیم.
در آخر مطالعه کتاب زیر را در زمینه تصویرسازی آموزشی به شما عزیزان پیشنهاد می کنیم:
کتاب تصویرسازی آموزشی در ژاپن
تالیف: پدرام حکیم زاده
ناشر: انتشارات شهر پدرام
معرفی کتاب تصویرسازی آموزشی در ژاپن
در کتاب تصویرسازی آموزشی در ژاپن به قلم پدرام حکیم زاده، تصویرسازی‌های کتاب کودکِ برخی از هنرمندان معاصر این کشور، همراه با اهداف و نقش‌های آموزشی آن‌ها مورد بررسی قرار می‌گیرد.
در آثار این کتاب دو گرایش قابل تشخیص است: گرایش سنتی و بومی و گرایش به مکاتب غربی. در نوع اول، عشق به طبیعت، طراحی شهودی، تجسم رویدادهای زندگی، استفاده از رنگ‌های درخشان، درخت، گل، خانه‌ها و باغ‌های ژاپنی، شالیزارها و کوه‌ها را می‌بینید. گویی تصویرگری خیال و ناخودآگاه خود را همچون یک شعر زیبای هایکو بر بوم سفید جاری کرده است.
هنرمندان تصویرگر ژاپنی در سده اخیر با حفظ مضامین، مفاهیم، رنگ، ترکیب‌بندی و زاویه دید و سایر عناصر بومی و سنتی، فضایی نو برای کودکان و جامعه امروزی خلق کرده‌اند. تصویرسازی ژاپنی، میراث همان تاریخ و همان مردم عاشق طبیعت است.
هنرمند، یک شکوفه گیلاس را بسان با ارزش‌ترین موهبت آسمانی، در کارش ستوده است و لطافت، تازگی، رنگ و بوی آن را به ساده‌ترین و زیباترین شکل به کودکان امروزی ساکن در شهرهای شلوغ و آپارتمان‌های بی‌روح نمایانده است. در این آثار، فانتزی را می‌بینید، ولی نه از نوع والت دیزنی، بلکه فانتزی اصیل ژاپنی با مفاهیم و رنگ و لعاب و احساس بومی که شخصیت‌های آثار اماکیمونو را به یاد می‌اندازد.
در گرایش دوم، تأثیر مکتب‌هایی چون امپرسیونیست و اکسپرسیونیسم را همراه با عناصر و روحیات ژاپنی می‌بینید. تصویرگر ژاپنی، هنر غرب را در راستای عناصر خانگی در اثرش پرورانده و به هنری ناب، خلاق و اصیل رسیده است.(بخش معرفی کتاب:برگرفته از سایت کتابراه،18/05/1399)
منابع:
- مجموعه راهنماهاي توليد كتاب هاي آموزشي، سازمان پژوهش و برنامه ريزي آموزشي، دفتر انتشارات كمک آموزشي
- www.ketabrah.ir
نمونه تصویرگری های کتاب کودک و نوجوان توسط تصویرگران حرفه ای الوتصویرگر
گردآورنده: آذر بیک زاده
با الوتصویرگر همراه شما هستیم.
جهت دریافت مشاوره رایگان تصویرگری کتاب های آموزشی کودک و نوجوان با ما تماس بگیرید.
09964477583
alotasvirgar@gmail.com
دیدگاه خود را بنویسید